Ñ©ÀæÊÓÆµ

sıkça sorulan sorular

Soru : Hangi araÅŸtırmalar için etik kurul onayı almak zorunludur?

Cevap : Etik kurul onayı, "insandan anket, mülakat, odak grup çalışması, deney vb. yollarla veri toplanmasını gerektiren durumlarda yasal ve akademik bir zorunluluktur."

Soru : Etik Kurul toplantılarının her ayın ilk haftası olduÄŸu belirtilmiÅŸtir, baÅŸvurumun deÄŸerlendirilmesi için en geç kaç gün önce kurula ulaÅŸması gerekmektedir?

Cevap : Etik Kurul her ayın ilk haftası toplanmaktadır. Böylece bir önceki ayın son Cuma günü mesai bitimine kadar kurula belgelerin ulaÅŸmasını saÄŸlamanız, baÅŸvurunuzun toplantı gündemine alınması için önem taşır. Toplantı gündemine ve deÄŸerlendirme sürecine yetiÅŸmeyen baÅŸvurular, bir sonraki toplantıda ele alınır. (15 Temmuz sonrası ve AÄŸustos ayı içinde yapılacak baÅŸvurular Eylül ayının üçüncü haftası deÄŸerlendirmeye alınacaktır.)

Soru : BaÅŸvuru dosyasında eksik evrak durumunda deÄŸerlendirme yapılır mı?

Cevap : BaÅŸvuru evraklarının tam ve doÄŸru bir ÅŸekilde hazırlanması gerekir, bu sorumluluk baÅŸvuru sahibine aittir. Eksik evraklı baÅŸvuru deÄŸerlendirmelerinin sonucunda BaÅŸvuru Dosyasındaki eksik evrakların tamamlanması talebiyle yeniden baÅŸvuru kararı tebliÄŸ edilir. 

Soru : BaÅŸvuru formunda eksik doldurulan veya boÅŸ bırakılan kısımlar olduÄŸunda ne olur?

Cevap : BaÅŸvuru Formu eksiksiz ve doÄŸru bir biçimde doldurulmalıdır. Bu sorumluluk baÅŸvuru sahibine aittir. Eksik doldurulan veya boÅŸ bırakılan form birimlerinin varlığı durumunda yeniden baÅŸvuru kararı tebliÄŸ edilir. BaÅŸvuru formundaki her baÅŸlığın eksiksiz ve açıklama kısmında belirtildiÄŸi ÅŸekilde eksiksiz doldurulması zorunludur. 

Soru : AraÅŸtırmanın uygulaması Türkçe dışında bir dili gerekli kılıyorsa onam formu ve sorular kısmı gibi katılımcılara yönelik belgeler nasıl düzenlenmelidir?

Cevap : Bu durumda ilgili formlar (onam formları, kurum izinleri, mülakat ve anket soruları gibi) Türkçe’nin yanı sıra İngilizcede hazırlanarak her ikisi BaÅŸvuru Dosyasına eklenmelidir. 

Soru : Yeniden baÅŸvuru yaptığımda hangi belgeleri eklemeliyim (ilk baÅŸvurudaki belgeleri tekrar dosyaya eklemeli miyim)?

Cevap : Yeniden baÅŸvurularda bütün evraklar yeniden, tam ve doÄŸru bir ÅŸekilde hazırlanarak baÅŸvuru dosyasına eklenmelidir. 

Soru : Etik Kurul BaÅŸvuru Formunun farklı öÄŸeleri arasında verilen bilgilerde bir tutarsızlık varsa (örneÄŸin bir yerde mülakat yapılacağı diÄŸerinde anket yapılacağı yazılmışsa, örneklemin büyüklüÄŸü farklı yerlerde farklı olarak belirtilmiÅŸse vb.) ne olur?

Cevap : Bu durumda BaÅŸvuru Dosyasındaki tutarsızlıkların giderilerek yeniden baÅŸvuru yapılması ve bilimsel tasarım ve etik ilkelere uygunluÄŸun saÄŸlanması talep edilir.

Soru : Online anket uygulaması yapacağım, dosyama nasıl eklemeliyim?

Cevap : Bu durumda iki ÅŸey talep edilir: ilk olarak anket sorularının formu bütün halinde baÅŸvuru dosyasına eklenmelidir. İkinci olarak online ankete katılım davet mektubu hazırlanarak onun içerisinde anketin linki verilmelidir; linkin üstündeki davet kısmında onam bilgilendirmesi eklenmiÅŸ olmalıdır.

Soru : AraÅŸtırmanın veri toplama dönemi nasıl belirlenmelidir?

Cevap : Veri toplama baÅŸlama ve bitiÅŸ tarihleri, etik kurul izni alındıktan sonra olacak ÅŸekilde planlanmalı ilgili yerde (etik kurul toplantı gündemine ait ay yazılmalıdır) belirtilmelidir. Veri toplama süreci etik kurul izni alınmadan baÅŸlatılamaz, baÅŸvuru formunda bu tür bir hata olması durumunda revizyon talep edilir. Projenin/AraÅŸtırmanın tahmini veri toplama dönemi için “baÅŸlangıç tarihi” yazılırken genellikle her ayın ilk haftası yapılan etik kurul toplantısı dikkate alınarak toplantı tarihinden sonraki bir tarih olarak yazılmalıdır.

Soru : BaÅŸvuru Formundaki konu, kapsam, amaç ve yöntem gibi bölümleri çok kısa bir ÅŸekilde doldurmam sorun teÅŸkil eder mi?

Cevap : BaÅŸvurular araÅŸtırmanın yasal, bilimsel ve etik ilkelere uygunluÄŸunu deÄŸerlendirmeyi mümkün kılacak ÅŸekilde ve bütünlüklü yazılmalıdır. Aksi durumda yeniden baÅŸvuru gerekir. Bu nedenle çok kısa ve özet ifadelerden kaçınılmalı ve geniÅŸ bir özet ÅŸeklinde ve araÅŸtırma tasarımını tam olarak ortaya koymayı mümkün kılan bütün bilgilere yer verilmelidir. Biilimsel atıflarla yazılması tercih edilmekte ise atıf sistemi olarak APA 7’nin kullanılması tavsiye edilmektedir. Kullanılan kaynaklar, yöntem kısmının içerisinde kaynakça baÅŸlığı altında verilebilir. 

Soru : AraÅŸtırma yapacağım kurum etik kurul izni olmadan kurum izni vermemektedir, bu durumda ne yapmalıyım?

Cevap : Milli EÄŸitim Bakanlığı gibi bazı kurumlar, açık kaynaklarda, yapılacak araÅŸtırma izni baÅŸvurularında etik kurul izni talep ettiklerini belirtmiÅŸtir. Bu durumda, baÅŸvuru dilekçesinde söz konusu kurumun talebi açıkça belirtilmelidir. Açık kaynaklarda olmayan ve bireysel baÅŸvuruda bu durum öÄŸrenilmiÅŸse, sizlere kurum tarafından verilen yazılı evrakı dilekçenizeeklemeniz gerekmektedir. 

Soru : BaÅŸkasının hazırladığı &´Ç³Ü³¾±ô;±ô&³¦³¦±ð»å¾±±ô;±ðÄŸ¾± kullanabilmem için sahibinden izin almam gerekli midir?

Cevap : BaÅŸkasının hazırladığı ölçek kullanımlarında ilke olarak sahibinin izni talep edilmektedir. KiÅŸiyle veya yasal temsilcileriyle iletiÅŸime geçilerek izin verildiÄŸine dair yazılı bir beyan alınarak BaÅŸvuru Dosyasına eklenmelidir. Fakat çok eski ve sahibine ya da mirasçılarına (kiÅŸi veya kurumlara) ulaşılması mümkün deÄŸilse, araÅŸtırma tasarımında &´Ç³Ü³¾±ô;±ô&³¦³¦±ð»å¾±±ô;±ðÄŸ¾±n sahibine net referanslarla (ve açıklamalarla) yapılan bilgilendirmeler yeterli kabul edilecektir. 

Soru : 18 yaşından küçük bireylerle çalışma yapacağım, yalnızca onların izni yeterli midir, ya da bulundukları kurumun izni yeterli midir?

Cevap : Hayır. Bu durumda, 18 yaşından küçük bireyler için hem kendi onamları hem de yasal velilerinin/vasilerinin onamları alınmalıdır. Benzer ÅŸekilde boÅŸanmış ailelerde yasal velinin onamı alınmalıdır. Bütün bunlar için ayrı ayrı aydınlatılmış onam formu hazırlanmalıdır. Ayrıca eÄŸer çalışma okul gibi bir kurumda yapılacaksa kurum izni de ayrıca²¹±ôı²Ô³¾²¹±ôı»åı°ù.&²Ô²ú²õ±è;

Soru : BaÅŸvuru formunda belirtilen hassas (çocuk, hamile, yaÅŸlı, özel gereksinimli bireyler...) ve »å±ð³ú²¹±¹²¹²Ô³Ù²¹Âá±ôı gruplar (göçmen, suça karışmış, devlet koruması altındaki bireyler…) ile ilgili talep edilen iÅŸlemde ne tür süreç olmalıdır?

Cevap : Bu durumda öncelikle hassas ve »å±ð³ú²¹±¹²¹²Ô³Ù²¹Âá±ôı bireylerin aydınlatılmış onam formu için yasal temsilcilerinden gerekli iznin alınmasını saÄŸlayan bir “aydınlatılmış onam formu” hazırlanmalıdır. Öte yandan bu gruplarla yapılacak çalışmada, veri toplama süreçlerinin ve sonrasının taşıdığı olası riskler tanımlanmalı ve ne tür tedbirlerin alındığı açıkça anlatılmalıdır. Bu grupları örselemekten kaçınılmalı ve süreçte özenli davranılmalıdır. 

Soru : 2209-A TÜBİTAK projemiz kabul edildi. Bölüme baÅŸvuru için dilekçeyi kim vermelidir?

Cevap : Bu durumda dilekçe araÅŸtırma yürütücüsü tarafından bölüme verilir. Dilekçede danışman hocanızın ve diÄŸer araÅŸtırmacıların isimlerini zikrettikten sonra yürütücü olarak imzalamanız gerekmektedir. Öte yandan Etik Kurul BaÅŸvuru Formu doldurulurken ²¹²â²Ôı ÅŸekilde bütün isimlere yer verilmeli ve formun beyanname kısmını herkes imzalamalıdır

Soru : Aynı anda iki veya daha fazla araÅŸtırma yapmak istiyorum. Hepsi anket olsa, örneÄŸin, tek bir BaÅŸvuru formu doldurmam yeterli midir?

Cevap : Hayır. Her bir araÅŸtırma için ayrı BaÅŸvuru Formu hazırlanmalıdır. Her bir araÅŸtırma için ayrı bir Etik Kurul BaÅŸvuru Dosyası hazırlanmalıdır. 

Soru : Talep edilen belgeler içinde kabul almış TÜBİTAK proje baÅŸvuru formu da bulunmaktadır; bu formda araÅŸtırmamın bilgileri bulunduÄŸu için BaÅŸvuru Formunun ilgili kısımlarını boÅŸ bıraksam olur mu?

Cevap : Hayır. BaÅŸvuru formunda istenen bilgiler tam ve doÄŸru bir ÅŸekilde verilmelidir; formun her öÄŸesi doldurulmalıdır. BaÅŸvurunuz öncelikle bu form üzerinden deÄŸerlendirilecektir. Proje metninin talebi, tutarlılık gibi ilkeler içindir.

Soru : Hazırlamış olduÄŸum onam formlarını araÅŸtırmayı yaptıktan sonra doldurulmuÅŸ hallerini size ibraz etmem gerekiyor mu?

Cevap : Hayır. Normal koÅŸularda, Kurul olarak incelediÄŸimiz onam formları gibi belgeleri doldurduktan sonra Kurulumuza ibraz etmeniz gerekmemektedir. AraÅŸtırma süreci baÅŸladıktan sonra sürecin bilimsel ve etik sorumluluÄŸu araÅŸtırmayı yöneten ve gerçekleÅŸtiren kiÅŸilere aittir. 

Soru : Kuruldan yeniden baÅŸvuru kararı ve düzelti talepleri geldi, fakat ben düzeltileri yapmadan yeniden ²¹²â²Ôı formlarla baÅŸvuru yaparsam ne olur?

Cevap : Kurul bu durumda -eksiklerde temerrüdde- baÅŸvurunuzun reddine karar verecektir. Talep edilen revizyonlar yasal, bilimsel ve etik ilkelerin saÄŸlanması için elzemdir; saÄŸlanmadıklarında ²¹²â²Ôı çalışma için yeniden baÅŸvuru imkanı ortadan kaldırılmış olacağı için reddine karar verilecektir. 

14 Mayıs 2025