Türkiye'de son dönemlerde art arda ya艧anan zehirlenme olaylar谋, toplumda ciddi bir fark谋ndal谋k olu艧mas谋na neden oldu. Özellikle kalabal谋k dü臒ün organizasyonlar谋nda tavuk kaynakl谋 toplu g谋da zehirlenmelerinin s谋kça görüldü臒üne dikkat çekilirken, 陌stanbul'da Böcek ailesinin tüm fertlerinin ya艧am谋n谋 yitirdi臒i kimyasal kaynakl谋 zehirlenme olay谋 endi艧eleri art谋rd谋.
Uzmanlar hem g谋da güvenli臒ine hem de kimyasal maddelerin eri艧imine yönelik uyar谋larda bulunuyor. Konuyla ilgili aç谋klamalarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) T谋p Fakültesi Acil T谋p Anabilim Dal谋 Ö臒retim Üyesi Acil T谋p ve T谋bbi Toksikoloji Uzman谋 Dr. Vildan ÖZER, Türkiye'de en s谋k kar艧谋la艧谋lan zehirlenme türünün g谋da kaynakl谋 zehirlenmeler oldu臒unu söyledi.
So臒uk hava ko艧ullar谋n谋n ba艧lamas谋yla birlikte halk aras谋nda "Tavuk ürünleri so臒ukta bozulmaz" dü艧üncesinin yayg谋nla艧t谋臒谋n谋, bunun da ciddi sa臒l谋k sorunlar谋na yol açt谋臒谋n谋 vurgulayan Özer, tavuk ürünlerinin d谋艧ar谋da bekletilmesi veya uzun süre marinasyon için d谋艧ar谋da b谋rak谋lmas谋n谋n tehlikeye davetiye ç谋kard谋臒谋n谋 kaydetti. Özer, "Son dönemlerde zehirlenme haberleri s谋kl谋kla kar艧谋m谋za ç谋kmaya ba艧lad谋. Bu konuyla ilgili fark谋ndal谋k da artt谋. Asl谋nda g谋da kaynakl谋 zehirlenmeleri sürekli görüyoruz. Ancak 陌stanbul'daki Böcek ailesinin tüm fertlerinin ya艧am谋n谋 yitirmesi, toplumda daha büyük bir fark谋ndal谋k olu艧mas谋na neden oldu. G谋da kaynakl谋 zehirlenmeler ülkemizde en s谋k görülen zehirlenme türüdür. So臒uk havalar谋n ba艧lamas谋yla özellikle et ve et ürünlerinin özellikle de tavuk ürünlerinin d谋艧ar谋da uzun süre kalsa bile bozulmayaca臒谋na dair yanl谋艧 bir alg谋 var. 陌nsanlar et ürünlerinin daha çok s谋cak havalarda bozulaca臒谋n谋, so臒uk havalarda ise sorun olmayaca臒谋n谋 dü艧ünüyor. Bu yanl谋艧 alg谋 nedeniyle özellikle tavuk ürünlerinin marine edilerek d谋艧ar谋da bekletilmesi s谋ras谋nda ciddi zehirlenmelerle kar艧谋la艧谋yoruz. Tavuk ürünleri al谋nd谋臒谋nda h谋zl谋 tüketilmesi gerekir. D谋艧ar谋da profesyonel 艧ekilde so臒uk zincirle ta艧谋nsa da ev ortam谋nda buzdolab谋na konuldu臒unda so臒uk zincir bozulmu艧 olur. Bu nedenle d谋艧ar谋dan al谋nan tavuk ürünleri buzdolab谋nda en fazla 48 saat bekletilmelidir. Bekletilecekse dolab谋n en so臒uk olan alt raf谋nda tutulmal谋 ve 48 saat içinde tüketilmelidir. Zehirlenmeden 艧üphelenmemize neden olacak belirtiler; bu 艧ekilde 艧üpheli bir yemek yeme öyküsü sonras谋 ilk 8 saatte ba艧layan bulant谋, kusma ve ishaldir. Mantar veya 艧üpheli tavuk ve et ürünleri tüketildiyse ve bu 艧ikayetler ortaya ç谋kt谋ysa hastaneye ba艧vurmak gerekir" dedi.
"Yanl谋艧 ürün yanl谋艧 amaçla kullan谋ld谋"
Otel ve konut ilaçlamalar谋nda kullan谋lan ürünlere de dikkat çeken Özer, Böcek ailesinin ya艧am谋n谋 yitirdi臒i olayda oldu臒u gibi kimyasal ajanlar谋n halk taraf谋ndan anla艧谋lmas谋n谋n mümkün olmad谋臒谋n谋 söyledi. Özer, "Kimyasal kaynakl谋 zehirlenmelerde Böcek ailesinin ya艧ad谋臒谋 olayda oldu臒u gibi halk谋n bu tür bir ajandan zehirlendi臒ini anlamas谋 mümkün de臒ildir. Olay yeri incelemeleri ve Adli T谋p Laboratuvarlar谋n谋n geni艧 kimyasal ajan tespit yöntemlerine ra臒men, bu ki艧ilerin ne sebeple zehirlendi臒i bir hafta, on gün içinde ortaya ç谋kabildi. Dolay谋s谋yla halk谋n da hekimin de böyle bir ajandan kaynaklanan zehirlenmeyi tahmin etmesi oldukça güç olabilir. Bunu önlemenin tek yolu; panzehiri de olmayan bu ajanlara kolay ve ucuz 艧ekilde eri艧imin engellenmesi ve denetimlerin art谋r谋lmas谋d谋r. Otelde yap谋lan ilaçlaman谋n muhtemelen hamam böce臒i veya tahtakurusuna yönelik bir uygulama oldu臒u dü艧ünülüyor. Ancak bu tür ajanlar, insanlar谋n aktif olarak bulundu臒u ya艧am alanlar谋nda kullan谋ma uygun de臒ildir ve bu ko艧ullar için ruhsatland谋r谋lmam谋艧t谋r. Yanl谋艧 ürün yanl谋艧 amaçla kullan谋lm谋艧t谋r. Böyle bir zehirlenme etmenini halk谋n ve doktorlar谋n tan谋y谋p anlayabilmesi her zaman mümkün olmamaktad谋r. Zira bu tür kimyasallara maruziyet sonras谋 en s谋k görülen bulgular genellikle bulant谋, kusma ve ishaldir; ço臒u insan bunu g谋da zehirlenmesi sanabilir. Birçok viral hastal谋k da bu belirtilerle ba艧lad谋臒谋 için hastaneye ba艧vuran ki艧ilerde, doktorun tan谋 koymas谋 her zaman mümkün olmayabilir. Çünkü zehirlenme vakalar谋n谋n çok az谋nda laboratuvar tetkikleri ile tan谋 koymak mümkündür. Örne臒in karbonmonoksit zehirlenmeleri veya baz谋 ilaç zehirlenmelerinde bunu kan tahlilleriyle gösterebiliriz. Ancak maalesef ço臒u kimyasal zehirlenmede kan tahlilleri tan谋 koydurucu de臒ildir. Bu nedenle, kan tahlilleriyle saptanamayan zehirlenme durumlar谋nda tan谋ya yard谋mc谋 olabilecek en de臒erli unsur, hastan谋n verdi臒i kapsaml谋 ve ayr谋nt谋l谋 öyküdür" diye konu艧tu.
"Tahliller temiz ç谋kabilir ama sorun devam ediyor olabilir"
Tahlillerde herhangi bir bulgu ç谋kmamas谋n谋n zehirlenme olmad谋臒谋 anlam谋na gelmedi臒i, zehirlenme d谋艧谋nda farkl谋 sa臒l谋k sorunlar谋n谋n da bulant谋 ve kusmaya yol açabilece臒i hat谋rlatan Özer, "Tahlillerde bir bulgu ç谋kmamas谋, bir sorun olmad谋臒谋 anlam谋na gelmez. Bulant谋 kusma gibi 艧ikayetler hemen hemen her hastal谋kta ortaya ç谋kabilir. Örne臒in ba艧 a臒r谋n谋z oldu臒unda bile bulant谋 kusma ya艧ayabiliyorsunuz. Yani bu belirtilerin olmas谋 hem ciddi bir durum oldu臒unu hem de olmad谋臒谋n谋 gösterebilir; kesin bir yarg谋ya varmak her zaman mümkün de臒ildir, hastan谋n muayene bulgular谋 ve verdi臒i öykü ile birlikte olay谋 de臒erlendirmek gerekir. Özellikle toksikoloji alan谋nda bölgenin en büyük ve önemli merkezlerinden biri olarak bize ba艧vuran hastalarda adeta bir dedektif gibi hareket ediyoruz. Hastan谋n bu olaydan etkilenen ba艧ka ki艧ilerle temas谋 olup olmad谋臒谋, en son ne yedi臒i, çevrede ne bulundu臒u gibi her detay谋 tek tek soruyoruz" ifadelerini kulland谋.
Ulusal Zehir Dan谋艧ma Merkezi: '114'
Tüm vatanda艧lar谋n zehirlenme 艧üphesi oldu臒unda 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Dan谋艧ma Merkezi'ni arayabileceklerini kaydeden Özer, "Türkiye'de Ulusal Zehir Dan谋艧ma Merkezi (UZEM) bulunmaktad谋r. Zehirlenme 艧üphesi durumunda ya da hastaneye ula艧谋m谋n zor oldu臒u durumlarda özellikle k谋rsal bölgelerde ya艧ayan ki艧iler için 114 hatt谋 7/24 aranabilir. Bu hat sadece zehirlenme durumlar谋nda de臒il, bilgi almak için de kullan谋labilir. Ancak bu numara yeterince bilinmedi臒i için birçok ki艧i do臒rudan hastaneye ba艧vuruyor. Oysa vatanda艧lar bulunduklar谋 yer fark etmeksizin 114'ü arayarak zehirlenme aç谋s谋ndan de臒erlendirme ve yönlendirme alabilir, hastaneye gidip gitmemeleri gerekti臒i konusunda bilgi edinebilirler" uyar谋s谋nda bulundu.
