Ñ©ÀæÊÓÆµ

CBS Temel İşlevleri

CoÄŸrafi bilgi sistemlerinin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde çalışması aÅŸağıdaki 4 temel iÅŸlevlerin yerine getirilmesine baÄŸlıdır. Bunlar;

 

1. Veri toplama :  CoÄŸrafik veriler toplanarak, CBS’de kullanılmadan önce mutlaka sayısal yani dijital formata dönüÅŸtürülmelidir. Verilerin kağıt ya da harita ortamından bilgisayar ortamına dönüÅŸtürülmesi iÅŸlemi sayısallaÅŸtırma (digitizing) olarak bilinir. Modern CBS teknolojisinde bu tür iÅŸlemler büyük boyutlu projelerde tarama tekniÄŸi kullanılarak otomatik araçlarla gerçekleÅŸir. Küçük boyutlu projelerde daha çok masa tipi sayısallaÅŸtırıcılar kullanılarak elle sayısallaÅŸtırma yapılabilir. Bugün birçok coÄŸrafik veri CBS’ne uyumlu formatta hazır halde piyasada mevcuttur. Bunlar üretici firmalardan saÄŸlanarak doÄŸrudan kurulacak sisteme aktarılabilir.

 

2. Veri yönetimi :  Küçük boyutlu CBS projelerinde coÄŸrafik bilgilerin sınırlı boyuttaki basit dosyalarda saklanması mümkündür. Ancak, veri hacimlerinin geniÅŸ ve kapsamlı olması, bunun yanında birden çok veri gruplarının kullanılması durumunda Veri Tabanı Yönetim Sistemleri (Data Base Management Systems) verilerin saklanması, organize edilmesi ve yönetilmesine yardımcı olur. Veri tabanı yönetim sistemleri bir bilgisayar yazılımı olup veri tabanlarını yönetir veya birleÅŸtirir. Bir çok yapıda tasarlanmış veri tabanı yönetim sistemi vardır, ancak CBS için en kullanışlısı iliÅŸkisel (relational) veri tabanı sistemidir. Bu sistem tasarımında veriler tablo bilgilerinin elde ediliÅŸindeki düÅŸünce yapısına uygun olarak bilgisayar belleÄŸinde saklanır. Farklı bilgiler içeren tabloların birbiriyle iliÅŸkilendirilmesinde bu tablolardaki ortak sütunlar kullanılır. Bu yaklaşım basit fakat esnek bir tasarım olup, geniÅŸ çapta CBS uygulamalarında kullanılmaktadır.

 

3. Veri iÅŸlem :  Bazı durumlarda özel CBS projeleri için veri çeÅŸitlerinin birbirine dönüÅŸümü veya irdelenmesi istenebilir. Verilerin sisteme uyumlu olması bunu gerektirebilir. ÖrneÄŸin, konumsal bilgiler farklı ölçeklerde mevcut olabilir (yol verileri 1/100.000, nüfus dağılım verileri 1/10.000, bina verileri 1/1.000 gibi). Tüm bu bilgiler birleÅŸtirilmeden önce aynı ölçeÄŸe dönüÅŸtürülmelidir. Bu dönüÅŸüm görüntü amacıyla geçici olabileceÄŸi gibi bir analiz iÅŸlemi için sürekli ve kalıcı da olabilir. CBS, gerek bilgisayar ortamında obje üzerine imlecin (mouse) tıklanması ile basit sorgulama kapasitesine, gerekse çok yönlü konumsal analiz araçlarıyla (tools) yönetici ve araÅŸtırıcılara istenen süreçte bilgi sunar. CBS teknolojisi artık coÄŸrafik verileri istatistiksel grafikler ve “eÄŸer olur ise..” (if conditions) ÅŸeklindeki mantık sorgulamaları ve senaryolar ÅŸeklinde irdeleme aÅŸamasına gelmiÅŸtir. CBS teknolojisi konumsal verilerin sorgulanması ve analizinde, yazılımlar sayesinde, birçok veri her türlü geometrik ve mantıksal iÅŸleme tabi tutulabilir. EÄŸer fonksiyonel coÄŸrafik veriye sahip CBS mevcut ise, baÅŸlangıçta ÅŸu basit sorgulamalar yapılabilir;

 

4. Veri sunumu :  Görsel iÅŸlemler yine CBS için önemli bir iÅŸlevdir. Birçok coÄŸrafik iÅŸlemin sonunda yapılanlar harita veya grafik gösterimlerle görsel hale getirilir. Haritalar coÄŸrafik bilgiler ile kullanıcı arasındaki en iyi iletiÅŸimi saÄŸlayan araçlardır. KartoÄŸrafların uzun yıllardır harita üretmesine karşın, CBS kartoÄŸrafya biliminin hızlı geliÅŸmesine de katkıda bulunan yeni ve daha etkili araçları sunmaktadır. Haritalar, yazılı raporlarla, üç boyutlu gösterimlerle, fotoÄŸraf görüntüleri ve çok-ortamlı (multimedia) ve diÄŸer çıktı çeÅŸitleriyle birleÅŸtirebilmektedir.