雪梨视频

KTÜ Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastal谋klar谋 Klini臒inden Dr. Ö臒r. Üyesi Firdevs Aksoy, son zamanlarda kamuoyunu me艧gul eden Maymun Çiçe臒i hastal谋臒谋 hakk谋nda aç谋klamalarda bulundu:

“Maymun Çiçe臒i”, yeni ad谋yla ‘M-Çiçe臒i (MPox)’, eskiden hayvanlardan insanlara bula艧an bir hastal谋kt谋. Ancak 艧imdi insanlardan insanlara yak谋n temas yoluyla bula艧an viral bir hastal谋kt谋r. Bu y谋l Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde yeni vakalar ve ölümler görülmü艧tür. Hastal谋k son haftalarda Do臒u ve Orta Afrika'daki di臒er kom艧u ülkelere yay谋lm谋艧t谋r.

Hastal谋k asl谋nda 1958 y谋l谋ndan beri bilinmektedir. 陌lk insan vakas谋 1970 y谋l谋nda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ya艧ayan dokuz ya艧谋ndaki bir çocuktu. 2022'den itibaren vaka bildirimleri ayn谋 co臒rafyada artarak devam etmektedir. May谋s 2022'den itibaren Avrupa, Amerika ve Avustralya k谋talar谋ndaki baz谋 ülkelerden de hastal谋k rapor edilmektedir. Eylül 2023’ten itibaren Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ba艧layarak sonras谋nda kom艧u ülkeler olan Kongo Cumhuriyeti, Ruanda ve Gine’den ve 2024 y谋l谋 itibar谋yla Nijerya’dan vaka bildirimlerinde art谋艧 görülmü艧tür. Hem çocuk hem de yeti艧kinlerde hastal谋臒a ba臒l谋 ölümler bildirilmeye ba艧lam谋艧t谋r.

叠耻濒补艧尘补

Hastal谋臒谋n bula艧mas谋nda enfekte kemirgenlerin Afrika'n谋n baz谋 bölgelerinde önemli bir rol oynad谋臒谋 dü艧ünülmektedir. Enfekte hayvanlar谋n kan, vücut s谋v谋lar谋, deri veya mukoza lezyonlar谋 ile do臒rudan temas veya 谋s谋r谋k yoluyla insanlara bula艧abilir. Çi臒 ve az pi艧mi艧 enfekte hayvanlar谋n etleri ve di臒er ürünlerini yemek de risk olu艧turmaktad谋r.

陌nsandan insana bula艧mada uzun süreli yak谋n cilt temas谋 önemlidir. Deri temas谋 veya enfekte bir ki艧inin havlu, giysi veya yatak örtüsü gibi ki艧isel e艧yalar谋 payla艧mas谋 gibi di臒er yak谋n temas 艧ekilleriyle de bula艧abilir. Bu durum, özellikle ayn谋 ortam谋 payla艧an ki艧iler ve sa臒l谋k çal谋艧anlar谋n谋 risk alt谋nda b谋rakabilir. Virüs, vücuda hasarl谋 cilt, solunum yolu veya göz, burun, a臒谋z, rektum ve anüsteki mukoza zarlar谋 yoluyla girebilir. M-Çiçe臒i cinsel yolla bula艧an bir hastal谋k olarak kabul edilmez, ancak cinsel temas yoluyla da yay谋labilir. Haziran ay谋nda, do臒rulanan vakalar谋n %29'unun seks i艧çileri aras谋nda oldu臒u bildirilmi艧tir. 2022'deki ilk büyük salg谋n s谋ras谋nda, virüs ço臒unlukla e艧cinsel erkekler aras谋nda yay谋lm谋艧t谋r. Havada virüs partikülleri varsa ve uzun süreli, kapal谋 ortamda M-Çiçe臒i tan谋l谋 hastayla kal谋n谋rsa, solunum yoluyla da bula艧abilir.

Hastal谋k Belirtileri Nelerdir?

陌lk belirtiler yüksek ate艧, ba艧 a臒r谋s谋, kas a臒r谋lar谋, lenf bezlerinde 艧i艧lik, halsizlik ve yorgunluktur. 陌lk belirtilerden 1-5 gün sonra, ço臒unlukla yüzden ba艧lay谋p, daha sonra genital bölgeler ve anüs dahil olmak üzere vücudun di臒er bölgelerine yay谋lan döküntüler ortaya ç谋kmaktad谋r. Döküntüler kabar谋k lekeler olarak ba艧lar ve s谋v谋 dolu lezyonlara dönü艧ür. Bazen bu döküntüler a臒谋z içinde de olabilir. Lezyonlar, iyile艧ene kadar a臒r谋l谋 olabilir ve kabuklanmaya ba艧lad谋klar谋nda ka艧谋nt谋 görülebilir. Enfeksiyon 2-4 hafta sürebilir ve hastalar belirtiler iyile艧meye ba艧layana kadar bula艧t谋rmaya devam eder. Kabuklar döküldükten sonra ki艧i virüsü etrafa bula艧t谋rmaz. 艦iddetli vakalarda, zatürre geli艧ebilir, lezyonlarda bakteriyel enfeksiyonlar ortaya ç谋kabilir. Çocuklar, genç yeti艧kinler ve ba臒谋艧谋kl谋k sistemi zay谋f olanlarda bula艧ma riski ve ölüm oran谋 daha yüksektir. Hamilelerde enfeksiyon, anne için ciddi risk olu艧turur; bebek için do臒umsal enfeksiyon ve ölüm gibi riskler bulunmaktad谋r. Nadiren kalp kas谋 ve beyin iltihab谋 görülebilir. Lezyonlar, göz tutulumu oldu臒unda körlü臒e neden olabilir. Afrika'da yay谋lan salg谋nda en çok etkilenenler çocuklar ve ergenlerdir. Ölümcül vakalar谋n %60'谋ndan fazlas谋 5 ya艧 alt谋ndaki çocuklar olmu艧tur.

Tedavi Edilebilir mi?

M-Çiçe臒i vakalar谋n谋n ço臒u genellikle hafif hastal谋臒a neden olur ve birçok insan birkaç hafta içinde iyile艧ir. Tedaviler genellikle 艧ikayetleri hafifletmeye yöneliktir. Tedavide baz谋 antiviral ilaçlar kullan谋labilir. Ancak do臒rudan etkili oldu臒u bilinen bir ilaç yoktur.

M-Çiçe臒i A艧谋s谋 Var m谋?

M-Çiçe臒i’ne kar艧谋 koruma sa臒layan üç a艧谋 vard谋r. A艧谋, öncelikli olarak risk gruplar谋 ve hastal谋臒谋n yayg谋n görüldü臒ü yerlerde uygulanacakt谋r. Çiçek hastal谋臒谋na a艧谋lananlarda, çiçek a艧谋s谋n谋n M-Çiçe臒ini önlemede yakla艧谋k %85 oran谋nda etkili oldu臒u birkaç çal谋艧mayla kan谋tlanm谋艧t谋r. Bu nedenle daha önce çiçek a艧谋s谋 olanlar (1980 öncesi do臒anlar) hastal谋臒谋 daha hafif geçirebilir ya da hastal谋ktan korunabilirler. Çiçek hastal谋臒谋na kar艧谋 önceden a艧谋 yap谋ld谋臒谋n谋n göstergesi olarak, ön kol üst k谋sm谋ndaki a艧谋 izi kabul edilebilir.

Dünya Sa臒l谋k Örgütü (DSÖ) Küresel Sa臒l谋k Acil Durumu Neden 陌lan Edildi?

Hastal谋k, May谋s 2022'de daha önce M-Çiçe臒i bildirilmemi艧 100'den fazla ülkede salg谋nlara yol açt谋. Son haftalarda benzer bir durum oldu臒undan yani daha önce görülmeyen ya da görülse de say谋sal olarak tahminden fazla hasta olmas谋 yüzünden acil durum duyurusu yap谋ld谋. Buradaki as谋l amaç, hastal谋臒谋n yay谋lmas谋n谋 engellemek ve hastal谋ktan korunma konusunda daha dikkatli olunmas谋n谋 sa臒lamakt谋r. Ayr谋ca hastal谋k için riskli ki艧ilere ve bölgelere t谋bbi destek ve finansman sa臒lama konusunda h谋zl谋 programlar olu艧turulabilmesi için planlama yap谋lmas谋n谋 sa臒lamakt谋r. Bir salg谋n谋 engellemek, yay谋lmas谋n谋 durdurmak ve kontrol alt谋na almak için uluslararas谋 i艧 birli臒i gereklidir.

Bizde Görülebilir mi?

DSÖ'nün M-Çiçe臒i nedeniyle acil durum ilan etmesinin ard谋ndan, Sa臒l谋k Bakanl谋臒谋 ülkemizde henüz herhangi bir k谋s谋tlama veya ek tedbir ihtiyac谋 bulunmad谋臒谋n谋 belirtmi艧tir.

Hastal谋k, 2022 y谋l谋nda ülkemizde de görüldü, ancak rakamlar谋 bilmiyoruz. Ülkemizde yine vakalar görülecektir. Ülkemizin artm谋艧 seyahatler nedeniyle hastal谋ktan etkilenmemesi söz konusu de臒ildir. Riskli ülkelerden gelenler veya bu bölgelere seyahat edenlerde bula艧ma yollar谋na dikkat edilmezse hastal谋k ortaya ç谋kabilir. Yani korunma önlemleri al谋nmazsa hasta olunabilir. Ancak Afrika’daki salg谋na neden olacak bir art谋艧 muhtemelen olmayacakt谋r.

Korunma

En önemlisi, her hastal谋kta oldu臒u gibi el hijyenine uyulmas谋d谋r. Cilt lezyonu olanlara do臒rudan temas edilmemeli, havlu, çar艧af, yatak, giysi gibi malzemeler ortak kullan谋lmamal谋d谋r. Riskli bir temas oldu臒unda ve gribal bir enfeksiyonla birlikte cilt lezyonu oldu臒unda hemen bir hekime ba艧vurulmal谋d谋r. Özellikle hastal谋臒谋n görüldü臒ü bölgelerden gelenler ve/veya seyahat öyküsü olanlar veya bu ki艧ilerle temas谋 olanlar谋n hekime ba艧vurmalar谋 gerekir.

Her hastal谋kta oldu臒u gibi burada da en önemli konu, hastal谋臒a yakalanmamak için gerekli önlemleri almak ve riskli davran谋艧lardan kaç谋nmakt谋r.

Son olarak, hastal谋k konusunda korkuya ve pani臒e kap谋l谋p, kafa kar谋艧谋kl谋臒谋 ya艧amamak için konuyla ilgili yetkinli臒i olmayan ki艧ilerin söylediklerine önem verilmemesini öneririm.

 

脰苍肠别办颈 Sonraki